Direct naar de navigatie

Archiefwijzer

Archiefwijzer: vindplaatsen van vrijmetselaarsarchieven in Nederlandse openbare collecties

Belangrijke bronnen voor de studie van de vrijmetselarij zijn de bewaard gebleven archieven van achttiende-, negentiende- en twintigste-eeuwse loges.

Deze zijn te vinden in diverse openbare, archiefbeherende instellingen in Nederland, zoals gemeentearchieven, universiteitsbibliotheken en regionale historische centra.

Met steun van het VSBfonds en de Stichting Levi Lassen heeft de stichting OVN dit archiefbezit in 2006-2007 geïnventariseerd en gepubliceerd in de Archiefwijzer.

Op deze website zijn - vanwege de beperkte ruimte - alleen verwijzingen opgenomen naar de vindplaatsen van min of meer complete logearchieven.

Het volledige overzicht met verwijzingen naar honderden individuele documenten (zoals correspondentie en lidmaatschapsbewijzen van vrijmetselaren), is te vinden in de Archiefwijzer. Deze omvangrijke publicatie is bij het secretariaat van de OVN te bestellen.

Arnhem

Titel: Archief loge De Geldersche Broederschap (GOdN) te Arnhem Toegangsnummer: 3024 Omschrijving: Notulen, correspondentie, ledenlijsten, kasboeken, reglementen, foto's, documentatie, 1786-1985 (1995) Omvang: 3 meter Toegankelijkheid: Voor raadpleging van stukken jonger dan 60 jaar is schriftelijke toestemming vereist van de directeur van het Gelders Archief of diens rechtsopvolger, daartoe gemachtigd door het bestuur van de loge, en na ondertekening van een verklaring. De Notulen van de Zuiveringscommissie 1945-1947 (inventarisnrs. 234-235) zijn niet openbaar tot het jaar 2020. Opheffing van deze beperking is tot dat jaar niet mogelijk Ontsluiting: J. Sietinga/A. Sietinga-Mouthaan/W.J. Meijerink, Inventaris van het archief van de Vrijmetselaarsloge ‘De Geldersche Broederschap' onder het Grootoosten der Nederlanden, 1786-1985 (1995), Arnhem 2005 (raadpleegbaar op de website van het archief).

Breda

Titel: Archief loge Het Vrij Geweten (GOdN) te Breda Toegangsnummer: III-238 Omschrijving: Notulen, januari 1791-augustus 1802 Omvang: 1 deel Ontsluiting: Transcriptie in D. van Dongen, ‘Niet verbleken'. Een open boekje over de stichters en het stichten van een vrijmetselaarsloge in Breda, pp. 104-130, Breda 1991; J.J. Harts, 175 jaar historie van Het Vrij Geweten, Arnhem 1966.

Brielle

Titel: Archief loge L'Aurore (GOdN) te Brielle Toegangsnummer: 323/40 Inventarisnummer: 161 Omschrijving: Stukken uit de periode 1940-1963 Omvang: 0.05 meter Ontsluiting: Geen inventaris.

Delft

Titel: Archief loge Silentium (GOdN) te Delft Toegangsnummer: 417 Omschrijving: Notulen met bijlagen, lijsten van leden en ingewijden en stukken betreffende eigendommen, 1801-1986; vrijwel geen financiële gegevens, wel een aantal stukken betreffende fondsen; jaarverslagen vanaf 1945 Omvang: 3 meter Toegankelijkheid: Uitsluitend raadpleegbaar na schriftelijke toestemming van de eigenaar/archiefvormer Ontsluiting: Plaatsingslijst van het archief van Loge Silentium, 1801-1986, Delft 1997 (raadpleegbaar via de website van het archief).

Den Haag

Titel: Archief Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden (GOdN) Omschrijving: Het historische archief documenteert de activiteiten van de Orde en haar leden vanaf het ontstaan van de vrijmetselarij in Nederland in het begin van de 18de eeuw tot heden. De archieven van de Grootloge, evenals de archieven van ca. 50 (opgeheven en nog actieve) loges uit Nederland en haar voormalige overzeese gebiedsdelen zijn hierin ondergebracht, als ook archiefbescheiden van diverse bestuursleden, waaronder voormalige Grootmeesters prins Frederik (1797-1881, in functie 1816-1881) en prins Alexander (1851-1884, in functie 1882-1884). Omvangrijke deelcollecties zijn de archieven van de loges L'Union Royale en Vincent La Chapelle (Den Haag); La Bien Aimée, Concordia Vincit Animos, La Charité en La Paix (Amsterdam), Louisa Augusta (Purmerend); La Fidèle Sincérité, La Vertueuse en De Ster in het Oosten (Batavia/Jakarta). Andere belangrijke collectieonderdelen zijn de ledenlijsten uit de 18de-20ste eeuw, de omvangrijke historische bibliotheek en objectencollectie Omvang: Ca. 220 meter archief; 40.000 titels bibliotheek Toegankelijkheid: Semi-openbaar: ook voor niet-vrijmetselaren toegankelijk, maar uitsluitend op afspraak raadpleegbaar Ontsluiting: Van het archief is een plaatsingslijst beschikbaar, die op locatie kan worden geraadpleegd. Zowel de bibliotheekcatalogus als de inventarissen van het archief zijn te raadplegen via de website van het museum. Raadpleging van objecten uit de depotcollectie voor studiedoeleinden uitsluitend op afspraak na overleg met de conservator.

Titel: Archief Nederlandse Federatie van de Internationale Orde der Gemengde Vrijmetselarij ‘Le Droit Humain’ Omschrijving: Het historische archief documenteert de activiteiten van de Orde en haar leden vanaf de oprichting van de eerste aangesloten loge in Nederland in 1904 tot 1980. De archieven van de Nationale Raad (landelijk hoofdbestuur), haar internationale vertegenwoordiger en de archieven van ca. 48 (opgeheven en nog actieve) aangesloten loges in Nederland, Europa en voormalig Nederlands-Indië zijn hierin ondergebracht. Omvang: ca. 15 meter archief. Toegankelijkheid: Semi-openbaar; het archief uit de periode 1904-1949 is ook voor niet-vrijmetselaren toegankelijk op vertoon van schriftelijke toestemming van de Nationale Raad Ontsluiting: Van het archief is een inventaris beschikbaar, die op locatie kan worden geraadpleegd.

Het historische archief van het Nederlandsch Verbond van Vrijmetselaren is nog in (particulier) bezit. Onderzoekers kunnen inzage in een kopie van stukken uit de periode 1904-1945 aanvragen via de Stichting OVN.

Doesburg

Titel: Archief loge De Broedertrouw (GOdN) te Doetinchem Toegangsnummer: 91 Omschrijving: Notulen, correspondentie, reglementen, ledenlijsten, jaarverslagen, 1784-ca. 1980, als ook stukken van de Maçonnieke Sociëteit, 1874-1881 Omvang: 6 meter Toegankelijkheid: Voor raadpleding is schriftelijke toestemming van de eigenaar/archiefvormer vereist Ontsluiting: Plaatsingslijst (voor een gedeelte), zie ook: ‘Voorlopige inventaris van het archief van de Loge "Broedertrouw"', in: M.C. Bakker, Honderd jaar Loge Broedertrouw [in het] O[osten van] Doetinchem, z.pl., z.j. [1982]), pp. 55-56.

Dokkum

Titel: Archief loge Excelsior (GOdN) te Dokkum Toegangsnummer: 129 Omschrijving: Installatiestukken, correspondentie en ledenlijsten (NB: het archief bestaat uit gefotokopieerde stukken van originelen, berustende in het Vrijmetselarij Museum, zie: Den Haag), (1867), 1876-1910 Omvang: 1 doos Ontsluiting: Plaatsingslijst.

Dordrecht

Titel: Archief loge La Flamboyante (GOdN) te Dordrecht Toegangsnummer: 383 Omschrijving: Correspondentie van Jan Schouten (1786-1852), notulen (na 1945), verslagen van jubilea en bijeenkomsten, en ledenlijsten, ca. 1820-1995 Omvang: Ca. 6,5 meter Toegankelijkheid: Voor raadpleging is schriftelijke toestemming van de eigenaar/archiefvormer vereist.

Titel: Archief loge La Parfaite Union (GOdN) te Dordrecht Toegangsnummer: 462 Omschrijving: Notulen van de ledenvergaderingen, 7-1-1792 t/m 26-3-1831 (afdrukken) en ledenlijsten (bestuur) 1790-1831 (afdrukken) Omvang: 39 omslagen.

Titel: Archief loge L'Union Fraternelle (GOdN) te Dordrecht Toegangsnummer: 463 Omschrijving: Notulen van de ledenvergaderingen, jan. 1791-12 okt. 1801 (afdrukken) en ledenlijsten 1791-1793 en 1797 (afdrukken) Omvang: 10 omslagen.

Titel: Archief loge L'Union Durable (GOdN) te Dordrecht Toegangsnummer: 464 Omschrijving: Notulen van de ledenvergaderingen, 29-1-1803 t/m 24-4-1813 (afdrukken) en ledenlijsten 1800-1813 Omvang: 12 omslagen.

Groningen

Titel: Archief loge L'Union Provinciale (GOdN) te Groningen Toegangsnummer: 426 Omschrijving: Notulen, ledenadministratie, financiële administratie, correspondentie, afbeeldingen personen en gebouwen, etc., 1771-1940; 1945-1968 Omvang: 5,4 meter Toegankelijkheid: Archiefbescheiden jonger dan 42 jaar, alsmede de inventarisnummers 19-21b, 26, 29, 34, 35, 79, 154, 172-179 en 211 zijn slechts toegankelijk met schriftelijke machtiging van de voorzitter of archivaris van de loge Ontsluiting: A. Pathuis, Inventaris van het archief van de loge van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden, l'Union Provinciale no. 17, gevestigd te Groningen, 1771-1940 en 1945-1968.

Haarlem

Titel: Archief loge Vicit Vim Virtus (GOdN) te Haarlem Toegangsnummner: 3672 Omschrijving: Stukken uit de periode 1788-1987 Omvang: 6,05 meter Toegankelijkheid: Stukken jonger dan 50 jaar zijn niet openbaar. Opheffing van deze beperking op de openbaarheid is alleen mogelijk na schriftelijke machtiging van de Voorzittend Meester van de loge of diens gemachtigde Ontsluiting: Y.S.M. de Haan, Inventaris van het archief van de Vrijmetselaarsloge Vicit Vim Virtus onder het Groot-Oosten der Nederlanden te Haarlem 1788-1987, Haarlem 1998.

Hoorn

Titel: Archief loge West-Friesland (GOdN) te Hoorn Toegangsnummer: 0497 Omschrijving: Eigendomsbewijzen van panden, hypotheekakte, obligatie en een foto van het logegebouw, 1863-2003 Omvang: 5 omslagen (0,01 meter).

Kampen

Titel: Archief loge Le Profond Silence (GON) te Kampen Toegangsnummer: N.t.b. Omschrijving: Statuten en reglementen, correspondentie, notulen, financiële administratie, liefdadigheidsinstellingen, huisvesting en verbouwingen, algemene logegeschiedenis, 1770-2006 Omvang: Ca. 8-9 meter Toegankelijkheid: Op afspraak; voor raadpleging is voorafgaande schriftelijke toestemming van de archiefvormer vereist Ontsluiting: Elmer Lugtigheid, Inventaris van het archief van de Vrijmetselaarsloge ‘Le Profond Silence' te Kampen, Kampen 1997.

Koog aan de Zaan

Titel: Archief loge Anna Paulowna (GOdN) te Zaandam Toegangsnummer: PA 396 Omschrijving: Verslagen, correspondentie, ledenadministratie, financiën, stukken over beheer gebouwen, 1816-1942 Omvang: Ca. 4 meter Toegankelijkheid: Voor raadpleging van stukken jonger dan 75 jaar is voorafgaande schriftelijke toestemming van de archiefvormer (het logebestuur) vereist Ontsluiting: S.J. de Jong, Inventaris van archieven van de Vrijmetselaarsloge Anna Paulowna te Zaandam, (1751) 1816-1942 (1984), Koog aan de Zaan 2006.

Leiden

Titel: Archief loge La Vertu (GOdN) te Leiden Toegangsnummer: N.t.b. Omschrijving: De Constitutiebrief uit 1757, secretarieel archief 1757-2003, ledenlijsten 1784-1920 Omvang: 14,25 meter Toegankelijkheid: Voor raadpleging van enkele niet-openbare stukken is voorafgaande schriftelijke toestemming van de archiefvormer (het logebestuur) vereist. NB: Omdat het archief (anno 2006) in bewerking is, kunnen ook enkele openbare stukken tijdelijk ontoegankelijk zijn Ontsluiting: Plaatsingslijst (wordt binnenkort vervangen).

Maastricht

Titel: Archief loge La Persévérance (GOdN) te Maastricht Toegangsnummer: Geen Omschrijving: Constitutiebrieven, notulen, verslag van de hervatting van de werkzaamheden, stukken betreffende brandverzekering en een overzicht van uitgelote aandelen, (1761) 1788-1794, 1843-1844, 1877-1883 Omvang: 0,02 meter.

Nijmegen

Titel: Archief loge St. Lodewijk (GOdN) te Nijmegen Toegangsnummer: 498 Omschrijving: Notulen, correspondentie, financiele administratie, ledenlijsten, rituelen, regalia, etc., 1742-1993 Omvang: 7,5 meter Toegankelijkheid: Voor raadpleging van stukken jonger dan 25 jaar is schriftelijke toestemming van de archiefvormer vereist Ontsluiting: T. de Mol, Plaatsingslijst van het Archief van de Vrijmetselaarsloge St. Lodewijk te Nijmegen, 1742-1988, Nijmegen 1991.

Rotterdam

Titel: Archief Vereniging loge Acacia (GOdN) te Rotterdam Toegangsnummer: 1244 Omschrijving: Notulen, correspondentie, oprichting, reglementering en opheffing, ledenadministratie, huisvesting, financiën, werkzaamheden in drie graden, maçonnieke vorming, festiviteiten, (1872) 1880-1951 (1960) Omvang: 1,52 meter en 2 prentendozen Toegankelijkheid: Openbaar, m.u.v. inv.nr. 45 (hiervoor geldt een openbaarheidbeperking tot 2010) Ontsluiting: J.J.M. Jansen, Inventaris van het archief van de Vereniging Loge Acacia te Rotterdam (1872) 1880-1951 (1960), Rotterdam 2000.

Titel: Archief loge Frédéric Royal (GOdN) te Rotterdam Toegangsnummer: 1320 Omschrijving: Stukken uit de periode 1759-1975 Omvang: 4,15 meter Ontsluiting: Geen inventaris.

Tiel

Titel: Archief loge La Candeur (GOdN) te Culemborg Toegangsnummer: 895 Omschrijving: Stukken uit de periode 1784-1808 Omvang: 0,12 meter Ontsluiting: W. Veerman, Inventaris van het archief van de Vrijmetselaarsloge La Candeur te Culemborg 1784-1808, Tiel 1985/1994.

Zutphen

Titel: Archief loge Karel van Zweden (GOdN) te Zutphen Toegangsnummer: 80 Omschrijving: Notulenboeken, kopieboek van correspondentie over de periode 1856-ca. 1911; tevens enige dossiers van dhr. Vergeer, lid van de loge, bestrijkende de periode 1960-1999 Omvang: 0,37 meter Toegankelijkheid: Voor raadpleging is voorafgaande schriftelijke toestemming van de eigenaar/archiefvormer vereist Ontsluiting: Plaatsingslijst (mogelijk wordt deze op korte termijn op de website geplaatst).

Zwolle

Titel: Archief loge Fides Mutua (GOdN) te Zwolle Toegangsnummer: 1314 Omschrijving: Presentielijsten, notulen, verslagen, ledenadministratie, lustrums, ritualen en financiële administratie, alsmede documentatie, 1945-2003. Tevens stukken over Logebond Fraternitas 1925-1977; Regio Convent 1972-2000; naamlijsten en tabellen van officieren van de loge vanaf 1802 Omvang: 4 meter Toegankelijkheid: Voor raadpleging is voorafgaande schriftelijke toestemming van de eigenaar/archiefvormer vereist Ontsluiting: Jhr. A.J. Gevers en A.J. Mensema, Inventaris van het archief van de vrijmetselaarsloge ‘Fides Mutua' te Zwolle, Zwolle 2004.

Archiefwijzer

stichting ter bevordering van wetenschappelijk Onderzoek naar de geschiedenis van de Vrijmetselarij in Nederland OVN op Twitter OVN op LinkedIn